Τα σταγονίδια έχουν μεγάλο-μεσαίο μέγεθος και δύναται να παράγονται κατά το φτέρνισμα, τον βήχα, την δυνατή ομιλία, αλλά ακόμη και με το έντονο γέλιο. Η επαφή των οφθαλμικών, ρινικών και στοματικών βλεννογόνων με τα επιμολυσμένα σταγονίδια δύναται να επιφέρει μετάδοση και νόσηση. Η μετάδοση ευνοείται σε συνθήκες υγρασίας και χαμηλής θερμοκρασίας, καθώς επίσης σε συνθήκες συγχρωτισμού ατόμων σε μη αεριζόμενους κλειστούς χώρους.
Το πλέον ασφαλές, οικονομικό και μέτρο πρωτογενούς πρόληψης από την εποχική γρίπη θεωρείται ο αντιγριπικός εμβολιασμός όπου στη χώρα μας πραγματοποιείται συνήθως κατά τις αρχές Οκτώβριου κάθε έτους. Φέτος, η έγκαιρη ανοσοποποίηση μέσω του εμβολιασμού θεωρείται αδήριτη ανάγκη προς αποφυγή προβλημάτων διαφορο διάγνωσης νόσησης μεταξύ νέου κορονοϊού και γρίπης. Σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και έτερων διεθνών φορέων υγείας, η κατασκευή του εμβολίου του νέου έτους περιέχει αδρανοποιημένα αντιγόνα επιφανείας του ιού της γρίπης σύμφωνα με τα καταγεγραμμένα κυκλοφορούντα στελέχη του προηγούμενου. Το εμβόλιο επάγει ανοσία σε υψηλότατα επίπεδα εφόσον εμπεριέχει το στέλεχος που κυκλοφορεί στην κοινότητα, με τα υψηλότερα οφέλη να σημειώνονται στα άτομα με υποκείμενα νοσήματα και στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού. Μετά τη χορήγηση του αντιγριπικού εμβολιασμού τα αντισώματα αυξάνονται σταδιακά περίπου δύο με τρεις εβδομάδες, ενώ η ανοσία διαρκεί 4-9 μήνες ανάλογα με το ανοσοποιητικό σύστημα του εμβολιαζόμενου ατόμου.
Η πιθανότητα εμφάνισης ενός στελέχους γρίπης προερχόμενο από μετάλλαξη, δηλαδή ενός νεοεμφανιζόμενου στελέχους χωρίς να προϋπάρχει ανοσία στο γενικό πληθυσμό, μπορεί να προκαλεί σοβαρές επιπλοκές στα προσβαλλόμενα άτομα, ενώ παράλληλα δύναται να οδηγήσει στην εμφάνιση πανδημίας. Μια αντίστοιχη πανδημία θα δοκιμάσει τις αντοχές των συστημάτων υγείας των κρατών λόγω της μαζικής προσέλευσης και αναζήτησης ιατρικών υπηρεσιών, και κατά συνέπεια θα μειώσει την αποδοτικότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών υγείας με κόστος την απώλεια η οποία θα προσμετράται όχι μόνο σε υλικοτεχνικούς πόρους αλλά και σε ανθρώπινες ζωές. Θα πρέπει να γίνει πλήρως κατανοητό ότι ο αντιγριπικός εμβολιασμός δεν προστατεύει από την πιθανή νόσηση από τον νέο κορονοϊό, χωρίς να υπάρχουν αξιόπιστα επιστημονικά δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι η χορήγηση του εμβολίου κατά της εποχικής γρίπης προκαλεί με οποιονδήποτε τρόπο προδιάθεση για νόσηση από τον νέο ιό.
Στοχευμένη θεραπεία για την εποχική γρίπη δεν υπάρχει μέχρι στιγμής, για αυτό το λόγο, τα αντιϊικά φάρμακα συνεπικουρούν με την λοιπή υποστηρικτή αγωγή, χωρίς να αντικαθιστούν τον ετήσιο εμβολιασμό. Αντιβιοτικά σχήματα συνταγογραφούνται μόνο σε μικροβιακή επιλοίμωξη, αφού δεν επιδρούν στη φυσιοπαθολογία των ιογενών λοιμώξεων.
Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία συστήνει τα παρακάτω ως τα πλέον σημαντικά μέτρα πρόληψης μετάδοσης της εποχικής γρίπης σύμφωνα με τις οδηγίες παγκόσμιων και διεθνών οργανισμών και φορέων προαγωγής της υγείας:
- Εφαρμογή κανόνων ατομικής και αναπνευστικής υγιεινής
- Εφαρμογή μέτρων και υιοθέτηση συμπεριφοράς ελέγχου διασποράς της ιογενούς λοίμωξης ως προς τη λήψη βασικών προφυλάξεων επαφής με σταγονίδια ή αερόλυμα κατά τη φροντίδα του ασθενούς
- Εφαρμογή των οδηγιών για τον ορθό και κατάλληλο καθαρισμό και απολύμανση των αντικειμένων και των χώρων των δομών υγείας (πχ νοσοκομεία, κέντρα υγείας, ιδιωτικά ιατρεία, χώροι φροντίδας υγείας κλπ.)
- Εμβολιασμός σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών για τους επαγγελματίες υγείας, καθώς και ιεράρχηση των κατηγοριών για το γενικό πληθυσμό με προκαθορισμένη προτεραιότητα στις ευπαθείς ομάδες
- Συνεχής τεκμηριωμένη ενημέρωση των ΜΜΕ, επαγγελματιών υγείας και ευρύ κοινού
Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών της χώρας μας ο οποίος αναρτάται κάθε έτος από το Υπουργείο Υγείας, ο αντιγριπικός εμβολιασμός πρέπει να εφαρμόζεται συστηματικά σε άτομα (ενήλικες και παιδιά) που ανήκουν στις παρακάτω ομάδες αυξημένου κινδύνου:
- Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας
- Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω
- Παιδιά (6 μηνών και άνω) και ενήλικες με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω
επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:
- Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες
- Καρδιακή νόσο με σοβαρή αιμοδυναμική διαταραχή
- Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη)
- Μεταμόσχευση οργάνων
- Δρεπανοκυτταρική αναιμία (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες)
- Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα
- Χρόνια νεφροπάθεια
- Νευρολογικά -νευρομυϊκά νοσήματα
- Έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης, λεχωίδες και θηλάζουσες
- Άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (Δείκτη Μάζας Σώματος >40Kg/m2 ) και παιδιά με ΔΜΣ >95η ΕΘ
- Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. για νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα) για τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου Reye μετά από γρίπη
- Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα που αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών της γρίπης
- Οι κλειστοί πληθυσμοί, όπως προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές (σχολείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων και τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.ά.)
- Κτηνίατροι, πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, εκτροφείς, σφαγείς και γενικά άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πτηνά ή χοίρους
Η συνιστώμενη δοσολογία είναι 0.5ml για τους ενήλικες ενδομυϊκά άπαξ. Τα τετραδύναμα εμβόλια γρίπης περιέχουν τέσσερα στελέχη που έχει συστήσει ο WHO, δύο στελέχη Α (Η1Ν1 και Η3Ν2) και δύο στελέχη Β (B/ Victoria lineage) και (B/Yamagata lineage). Τα τριδύναμα εμβόλια γρίπης περιέχουν τρία στελέχη που έχει συστήσει ο WHO, δύο στελέχη Α (Η1Ν1 και Η3Ν2) και ένα στέλεχος Β (B/ Victoria lineage). Ανεπιθύμητες ενέργειες όπως τοπικός ερεθισμός, ευαισθησία και άλγος στη θέση της ένεσης, κεφαλαλγία, κακουχία, ρίγη και πυρέτιο δύναται να εμφανιστούν μετά τη χορήγηση, οι οποίες αναφέρονται πλήρως στα φύλλα οδηγιών του εκάστοτε σκευάσματος. Το αντιγριπικό εμβόλιο χορηγείται μόνο με ιατρική συνταγή για το έτος 2020-2021, εκτός συγκεκριμένων προκαθορισμένων εξαιρέσεων. Δεν απαιτείται έλεγχος για Covid-19 πριν τον εμβολιασμό σύμφωνα με τις οδηγίες των παγκόσμιων και διεθνών οργανισμών. Σε διαπίστωση ανάλογων κλινικών συμπτωμάτων πιθανής συλλοίμωξης εποχικής γρίπης και νέου κορονοϊού ο πνευμονολόγος-φυματιολόγος δύναται να προβεί σε επιπρόσθετο έλεγχο όπου κρίνεται απαραίτητο με γνώμονα το δημόσιο όφελος και την προστασία του ασθενούς.
Πιο συγκεκριμένα, οι ασθενείς με χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις όπως βρογχικό άσθμα, ΧΑΠ, κυστική ίνωση, διάμεσες πνευμονοπάθειες, διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο, βρογχεκτασίες θα πρέπει να διατηρούν σε καλή ρύθμιση τα χρόνια νοσήματα τους και πάντα προ της χορηγήσεως του αντιγριπικού εμβολιασμού να συμβουλεύονται τον θεράποντα ιατρό τους. Συμπτώματα όπως πυρετός, δυσκολία στην αναπνοή, βήχας, αυξημένη απόχρεμψη θα πρέπει να αξιολογούνται άμεσα από τον ειδικό πνευμονολόγο-φυματιολόγο, ο οποίος καταγράφει την παρούσα κλινική εικόνα, το ιατρικό ατομικό ιστορικό, συνεκτιμά τις συννοσηρότητες και το προφίλ του ατόμου ως προς τον αντιγριπικό εμβολιασμό.
Θα πρέπει να επισημανθεί ότι ο πνευμονολόγος-φυματιολόγος προσεγγίζει τους καπνιστές μέσω των τεκμηριωμένων οδηγιών και θεραπευτικών προσεγγίσεων με στόχο την απεξάρτηση από τη νικοτίνη παρέχοντας πληροφορίες για τις επιβλαβείς επιπτώσεις του καπνίσματος στον ανθρώπινο οργανισμό, αντιμετωπίζοντας ολιστικά τη θωράκιση του αναπνευστικού συστήματος.
Ομοιότητες και Διαφορές κορονοϊού με την εποχική γρίπη
Ομοιότητες:
Η κλινική συμπτωματολογία ομοιάζει και στους δυο ιούς. Το κύριο σύστημα που επηρεάζεται είναι το αναπνευστικό, με κλινική εικόνα και σημεία από την πολύ ήπια μορφή έως και την πολύ σοβαρή ή ακόμα και τον θάνατο.
Η μετάδοση τους γίνεται κυρίως μέσω σταγονιδίων, και άρα τα μέτρα ατομικής προστασίας και αναπνευστικής υγιεινής είναι τα ίδια ως προς τη μείωση της διασποράς της νόσου.
Και οι δύο νόσοι προσβάλουν τις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού κυρίως ηλικιωμένους, άτομα με συνυπάρχουσες παθήσεις και χρόνια αναπνευστικά νοσήματα.
Διαφορές:
Κατά τη διάρκεια της εποχικής γρίπης δεν πραγματοποιείται ιχνηλάτηση επαφών ή ενεργητική επιτήρηση της νόσου με στόχο την αναχαίτηση της και τη διακοπής της διασποράς στην κοινότητα, όπως λαμβάνει χώρα με τον νέο κορονοϊό.
Η διάρκεια απομόνωσης στον νέο κορονοϊό φτάνει το χρονικό διάστημα των 7-14 ημερών, γεγονός που δεν υπάρχει στην εποχική γρίπη.
Η εποχική κατανομή της γρίπης η οποία κορυφώνεται τους χειμερινούς μήνες και αποδράμει με την αύξηση της θερμοκρασίας φαίνεται να μην επιδρά στον νέο κορονοϊό βάσει των ιδιοτήτων του.
Η περίοδος επώαση και τα συμπτώματα των ατόμων που νοσούν από γρίπη συνήθως εμφανίζονται μέσα σε χρονικό διάστημα των πρώτων 3-5 ημερών, ενώ στην νόσο covid-19 η επώαση διαρκεί 7-14 ημέρες και τα συμπτώματα δύναται να εμφανιστούν σε όλη τη διάρκεια της.
Τα παιδιά είναι μια ομάδα πληθυσμού τα οποία νοσούν πολύ εύκολα και δύναται να εμφανίσουν επιπλοκές από την εποχική γρίπη, σε αντίθεση με τον νέο κορονοϊό που η θνητότητα σε αυτές τις ηλιακές ομάδες είναι σημαντικά χαμηλή.
Η εγκυμοσύνη, ιδίως του τρίτου τριμήνου έχει συνδεθεί με σοβαρές περιπτώσεις νόσησης στην εποχική γρίπη, γεγονός που δεν έχει καταγραφεί από τον νέο κορονοϊό όπου οι εγκυμονούσες και οι λεχώνες διατρέχουν τον ίδιο κίνδυνο νόσησης με τον υπόλοιπο πληθυσμό.
Δεν υπάρχει ανοσία ακόμα για τον νέο κορονοϊό σε αντίθεση με την εποχική γρίπη, ενώ υπάρχουν περισσότεροι από ένας τύπος γρίπης.
Δεν υπάρχει εμβόλιο ή θεραπεία για τον κορονοϊό, ενώ το εμβόλιο κατά της εποχικής γρίπης δεν προστατεύει από τον νέο ιό.
Η εποχική γρίπη απαιτεί εγρήγορση για μείωση της μετάδοσης της, έγκαιρη θεραπεία για καλύτερη έκβαση και υπεύθυνη πληροφόρηση από τους ειδικούς επιστήμονες με γνωστικό αντικείμενο τις λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος.
Η Ομάδα Λοιμώξεων Αναπνευστικού της ΕΠΕ
