Συστάσεις της ΕΠΕ Για Τη Διενέργεια Λειτουργικού Ελέγχου Της Αναπνοής Στην Εποχή Της Πανδημίας COVID-19
02 Nov 2020
Κατά τη διάρκεια της περιόδου μεγάλης εξάπλωσης του ιού στην κοινότητα θα πρέπει να λαμβάνονται όλα τα συνιστώμενα από τον ΕΟΔΥ γενικά μέτρα για την ασφάλεια του προσωπικού που διενεργεί το λειτουργικό έλεγχο και την αποφυγή της μόλυνσης του εξοπλισμού.Η διενέργεια όμως των λειτουργικών δοκιμασιών έχει εκ φύσεως ιδιαιτερότητες και καθιστούν αναγκαίο ένα κείμενο συστάσεων. Πριν την διενέργεια λειτουργικών δοκιμασιών συστήνεται να εξετάζεται:
- Η ύπαρξη συμπτωμάτων λοίμωξης από το ανώτερο αναπνευστικό τις τελευταίες 15 ημέρες
- Ηλικία, συνοσηρότητες, θεραπευτική αγωγή, ανοσολογική κατάσταση
- Το επίπεδο επιδημιολογικής επαγρύπνησης της περιοχής που βρισκόταν ο ασθενής τις τελευταίες 15 ημέρες (συμπεριλαμβάνονται τα ταξίδια).
- Το επιδημιολογικό ιστορικό του ασθενούς, επάγγελμα με δυνητικά μεγάλη έκθεση, επίπεδο προφυλάξεων του, κοινοτική έκθεση, ύπαρξη κρουσμάτων στο επαγγελματικό, οικογενειακό ή κοινωνικό περιβάλλον.
- Με βάση τα παραπάνω θα πρέπει να ταξινομείται ο εξεταζόμενος σε επίπεδα κινδύνου με βάση τις οδηγίες του ΕΟΔΥ: Στενή επαφή (υψηλός κίνδυνος), επαφή χαμηλού κινδύνου, μη γνωστή επαφή
- Η πιθανή ύπαρξη αρνητικού τεστ τις προηγούμενες 72 ώρες, που διενεργήθηκε για προεγχειρητικό ή άλλο λόγο (π.χ. με πρωτοβουλία του ασθενούς).
- Η αναγκαιότητα της εξέτασης του λειτουργικού ελέγχου
- Ασθενείς που αποτελούν στενή επαφή (υψηλού κινδύνου) κρούσματοςCOVID. Η εξέταση μπορεί να γίνει μετά τις 14 ημέρες από την τελευταία ημέρα της επαφής. Στην περίπτωση που το άτομο-επαφή υψηλού κινδύνου που με δική του πρωτοβουλία προέβη σε μοριακό τεστ και είναι αρνητικό, η εξέταση μπορεί να διεξαχθεί 10 μετά την ημερομηνία του τεστ.
- Ασθενείς με αρνητικό τεστ COVID-19, 48-72 ώρες πριν την εξέταση, αλλά που στο μεταξύ παρουσιάζουν νέο/νέα συμπτώματα που παραπέμπουν σε λοίμωξη COVID-19 (όπως πυρετό, βήχα, δύσπνοια).
- COVID ασθενείς αν δεν έχουν παρέλθει τουλάχιστον 30 ημέρες από τη λοίμωξη και υπάρχει τουλάχιστον ένα αρνητικό μοριακό τεστ.
- Ασθενείςγια προληπτικούς/επιδημιολογικούς σκοπούς
- Επανέλεγχοι ρουτίνας, όπου η εξέταση δεν αναμένεται να καθορίσει τη διάγνωση ή τη θεραπευτική απόφαση.
- Για την προεγχειρητική εκτίμηση ασθενών που θα υποβληθούν σε οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση και πάσχουν από χρόνιο αναπνευστικό νόσημα (χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, σοβαρό/μη ελεγχόμενο άσθμα, περιοριστικά νοσήματα, νοσογόνο παχυσαρκία, υπνοαπνοϊκό σύνδρομο).
- Για τους προεγχειρητικούς ελέγχους συστήνεται η σπιρομετρική εκτίμηση να πραγματοποιείται 48-72 ώρες πριν το χειρουργείο και κατά προτίμηση αφού υπάρχει το αρνητικό τεστ που προαπαιτείται ούτως ή άλλως.
- Για τη αρχική διάγνωση των ασθενών με αναπνευστικό ιστορικό και συμπτώματα που παραπέμπουν σε άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάνθεια και/ή κάποιο περιοριστικό σύνδρομο.
- Για την υποβολή φακέλου σε πιστοποιητική επιτροπή έγκρισης θεραπείας (π.χ. αντι-ινωτική θεραπεία) ή απόδοσης αναπηρίας
- Ο χώρος εξέτασης ιδανικά θα πρέπει να είναι σε ξεχωριστό δωμάτιο από τα γραφεία του προσωπικού, για την αποφυγή της διασποράς του ιού και της διαμόλυνσης του χώρου. Εναλλακτικά συστήνεται να τοποθετηθεί διαχωριστικό μεταξύ γραφείου και χώρου εξέτασης και κοντά σε παράθυρο με τον εξεταζόμενο να έχει μέτωπο προς αυτό.
- Στο χρόνο του ραντεβού για την εξέταση θα πρέπει να συνυπολογίζεται ο επιπλέον χρόνος που θα απαιτηθεί για τον καθαρισμό/αποστείρωση των επιφανειών, του εξοπλισμού, καθώς και του αερισμού της ατμόσφαιρας στο χώρο εξέτασης (απαιτείται χρόνος 15 λεπτών τουλάχιστον για τον αερισμό του χώρου -με ανοικτά παράθυρα/κλειστή πόρτα).
- Το επιστόμιο του ασθενούς θα πρέπει οπωσδήποτε να φέρει ειδικό, αυστηρώς μιας χρήσης, αντιμικροβιακό/ αντιικό φίλτρου ψηλής αποδοτικότητας τουλάχιστον 99%. Σειρά τέτοιων προϊόντων διατίθενται στην αγορά.
- Συστήνεται η αυστηρή χρήση αναλώσιμων μιας χρήσης/ασθενή, π.χ. επιστόμια, αντιμικροβιακά φίλτρα, μανταλάκι μύτης, κλπ. ή εναλλακτικά σε περίπτωση εξοπλισμού μακράς διάρκειας η πιστή τήρηση πρωτοκόλλου αποστείρωσης τους.
- Ο συνήθης λειτουργικός έλεγχος δηλαδή σπιρομέτρηση, μέτρηση των αναπνευστικών όγκων (TLC, FRC, RV) με την τεχνική της έκπλυσης του αζώτου και ο έλεγχος της διαχυτικής ικανότηταςτων πνευμόνων, δεν παράγουν αερόλυμα και δεν αποτελούν σημαντικό παράγοντα διαμόλυνσης του περιβάλλοντος χώρου. Έτσι μπορούν να διενεργούνται εφόσον τηρηθούν οι προαναφερθείσες συνθήκες ασφαλείας. Το ίδιο ισχύει και για την μέτρηση ΝΟ (FeNO) καθώς και του εκπνεομένου μονοξειδίου του άνθρακα (CO) με τους αντίστοιχους αναλυτές.
- Η μέτρηση των πνευμονικών όγκων με πληθυσμογράφο (Body-box) μπορεί να πραγματοποιείται αλλά συστήνεται ο εσωτερικός χώρος του πληθυσμογράφου να απολυμαίνεται σχολαστικά μετά από κάθε εξέταση και να παραμένει ανοιχτός και καλά αεριζόμενος για περισσότερο από μισή ώρα μέχρι την επόμενη εξέταση.
- Η βρογχοδιασταλτική αγωγή συστήνεται να χορηγείται με αερόλυμα συσκευής MDI και την υποχρεωτική χρήση αεροθαλάμου ή επιστομίου μίας χρήσης. Συστήνεται να αποφεύγεται η χρήση νεφελοποιητή.
- Η δοκιμασία άσκησης/εργοσπιρομετρία και οι δοκιμασίες πρόκλησης προτείνεται να αναβάλλονται αυτή την περίοδο καθότι δημιουργούν συνθήκες διασποράς. Εφόσον κρίνονται απαραίτητες συστήνεται να διενεργούνται μετά από αρνητικό μοριακό τεστ των τελευταίων 48-72 ωρών.
- Ο ιατρός ή ο τεχνικός που διενεργεί την εξέταση θα πρέπει να βρίσκεται πάντα πίσωαπό τον εξεταζόμενο, σε απόσταση ενός μέτρου, και να φορά τον συνιστώμενο προστατευτικό εξοπλισμό. Δηλαδήασπίδα ή γυαλιά και ιατρικές μάσκες βαθμού προστασίας τουλάχιστον Ν95, KN95 ή FFP2/FFP3, γάντια,και την ανάλογη προστασία ένδυσης.
- Θα πρέπει να εφαρμόζεται υγιεινή των χεριών πριν την τοποθέτηση των γαντιών, καθώς και μετά την αφαίρεσή τους
- Όλες οι επιφάνειες του εξοπλισμού, των καθισμάτων και των λοιπών επιφανειών με τις οποίες ήλθε σε επαφή ο εξεταζόμενος πρέπει να απολυμαίνονται μετά από κάθε εξέταση χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα απολυμαντικά που συστήνει ο ΕΟΔΥ
- Τα επίπεδα επαγρύπνησης 4 & 3 της περιοχής (κόκκινο & πορτοκαλί) συστήνεται να τροποποιούν επί το αυστηρότερο κάθε προτεινόμενο μέτρο
- Ηλικία, συνοσηρότητες, θεραπευτική αγωγή, ανοσολογική κατάσταση
- Το επίπεδο επιδημιολογικής επαγρύπνησης της περιοχής που βρισκόταν ο ασθενής τις τελευταίες 15 ημέρες (συμπεριλαμβάνονται τα ταξίδια).
- Το επιδημιολογικό ιστορικό του ασθενούς, επάγγελμα με δυνητικά μεγάλη έκθεση, επίπεδο προφυλάξεων του, κοινοτική έκθεση, ύπαρξη κρουσμάτων στο επαγγελματικό, οικογενειακό ή κοινωνικό περιβάλλον.
- Με βάση τα παραπάνω θα πρέπει να ταξινομείται ο εξεταζόμενος σε επίπεδα κινδύνου με βάση τις οδηγίες του ΕΟΔΥ: Στενή επαφή (υψηλός κίνδυνος), επαφή χαμηλού κινδύνου, μη γνωστή επαφή
- Η πιθανή ύπαρξη αρνητικού τεστ τις προηγούμενες 72 ώρες, που διενεργήθηκε για προεγχειρητικό ή άλλο λόγο (π.χ. με πρωτοβουλία του ασθενούς).
- Η αναγκαιότητα της εξέτασης του λειτουργικού ελέγχου
1. Δεν συστήνεται να υποβάλλονται σε έλεγχο:
- Ασθενείς που αναφέρουν συμπτώματα που παραπέμπουν σε λοίμωξη COVID-19 ή γρίπη και δεν έχουν κάνει έλεγχο COVID- Ασθενείς που αποτελούν στενή επαφή (υψηλού κινδύνου) κρούσματοςCOVID. Η εξέταση μπορεί να γίνει μετά τις 14 ημέρες από την τελευταία ημέρα της επαφής. Στην περίπτωση που το άτομο-επαφή υψηλού κινδύνου που με δική του πρωτοβουλία προέβη σε μοριακό τεστ και είναι αρνητικό, η εξέταση μπορεί να διεξαχθεί 10 μετά την ημερομηνία του τεστ.
- Ασθενείς με αρνητικό τεστ COVID-19, 48-72 ώρες πριν την εξέταση, αλλά που στο μεταξύ παρουσιάζουν νέο/νέα συμπτώματα που παραπέμπουν σε λοίμωξη COVID-19 (όπως πυρετό, βήχα, δύσπνοια).
- COVID ασθενείς αν δεν έχουν παρέλθει τουλάχιστον 30 ημέρες από τη λοίμωξη και υπάρχει τουλάχιστον ένα αρνητικό μοριακό τεστ.
- Ασθενείςγια προληπτικούς/επιδημιολογικούς σκοπούς
- Επανέλεγχοι ρουτίνας, όπου η εξέταση δεν αναμένεται να καθορίσει τη διάγνωση ή τη θεραπευτική απόφαση.
2. Ως απαραίτητη κρίνεται η διενέργεια λειτουργικού ελέγχου αναπνοής:
- Για την προεγχειρητική εκτίμηση ασθενών που θα υποβληθούν σε οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση απαιτεί γενική ή μείζονα περιοχική νάρκωση- Για την προεγχειρητική εκτίμηση ασθενών που θα υποβληθούν σε οποιαδήποτε χειρουργική επέμβαση και πάσχουν από χρόνιο αναπνευστικό νόσημα (χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, σοβαρό/μη ελεγχόμενο άσθμα, περιοριστικά νοσήματα, νοσογόνο παχυσαρκία, υπνοαπνοϊκό σύνδρομο).
- Για τους προεγχειρητικούς ελέγχους συστήνεται η σπιρομετρική εκτίμηση να πραγματοποιείται 48-72 ώρες πριν το χειρουργείο και κατά προτίμηση αφού υπάρχει το αρνητικό τεστ που προαπαιτείται ούτως ή άλλως.
- Για τη αρχική διάγνωση των ασθενών με αναπνευστικό ιστορικό και συμπτώματα που παραπέμπουν σε άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάνθεια και/ή κάποιο περιοριστικό σύνδρομο.
- Για την υποβολή φακέλου σε πιστοποιητική επιτροπή έγκρισης θεραπείας (π.χ. αντι-ινωτική θεραπεία) ή απόδοσης αναπηρίας
3. Εκλεκτικά συστήνεται η διενέργεια λειτουργικού ελέγχου της αναπνοής:
- Όταν στον τακτικό επανέλεγχο των ασθενών με άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια ή διάμεσονόσημα διαπιστώνεται επιδείνωση ή παρόξυνση της νόσου, που απαιτεί τροποποίηση της θεραπευτικής προσέγγισης.
ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ
- Οι χώροι αναμονής των ασθενών θα πρέπει να προσαρμοστούν ώστε οι ασθενείς που περιμένουν να απέχουν τουλάχιστον 2 μέτρα μεταξύ τους. Η χρήση μάσκας είναι υποχρεωτική.- Ο χώρος εξέτασης ιδανικά θα πρέπει να είναι σε ξεχωριστό δωμάτιο από τα γραφεία του προσωπικού, για την αποφυγή της διασποράς του ιού και της διαμόλυνσης του χώρου. Εναλλακτικά συστήνεται να τοποθετηθεί διαχωριστικό μεταξύ γραφείου και χώρου εξέτασης και κοντά σε παράθυρο με τον εξεταζόμενο να έχει μέτωπο προς αυτό.
- Στο χρόνο του ραντεβού για την εξέταση θα πρέπει να συνυπολογίζεται ο επιπλέον χρόνος που θα απαιτηθεί για τον καθαρισμό/αποστείρωση των επιφανειών, του εξοπλισμού, καθώς και του αερισμού της ατμόσφαιρας στο χώρο εξέτασης (απαιτείται χρόνος 15 λεπτών τουλάχιστον για τον αερισμό του χώρου -με ανοικτά παράθυρα/κλειστή πόρτα).
- Το επιστόμιο του ασθενούς θα πρέπει οπωσδήποτε να φέρει ειδικό, αυστηρώς μιας χρήσης, αντιμικροβιακό/ αντιικό φίλτρου ψηλής αποδοτικότητας τουλάχιστον 99%. Σειρά τέτοιων προϊόντων διατίθενται στην αγορά.
- Συστήνεται η αυστηρή χρήση αναλώσιμων μιας χρήσης/ασθενή, π.χ. επιστόμια, αντιμικροβιακά φίλτρα, μανταλάκι μύτης, κλπ. ή εναλλακτικά σε περίπτωση εξοπλισμού μακράς διάρκειας η πιστή τήρηση πρωτοκόλλου αποστείρωσης τους.
- Ο συνήθης λειτουργικός έλεγχος δηλαδή σπιρομέτρηση, μέτρηση των αναπνευστικών όγκων (TLC, FRC, RV) με την τεχνική της έκπλυσης του αζώτου και ο έλεγχος της διαχυτικής ικανότηταςτων πνευμόνων, δεν παράγουν αερόλυμα και δεν αποτελούν σημαντικό παράγοντα διαμόλυνσης του περιβάλλοντος χώρου. Έτσι μπορούν να διενεργούνται εφόσον τηρηθούν οι προαναφερθείσες συνθήκες ασφαλείας. Το ίδιο ισχύει και για την μέτρηση ΝΟ (FeNO) καθώς και του εκπνεομένου μονοξειδίου του άνθρακα (CO) με τους αντίστοιχους αναλυτές.
- Η μέτρηση των πνευμονικών όγκων με πληθυσμογράφο (Body-box) μπορεί να πραγματοποιείται αλλά συστήνεται ο εσωτερικός χώρος του πληθυσμογράφου να απολυμαίνεται σχολαστικά μετά από κάθε εξέταση και να παραμένει ανοιχτός και καλά αεριζόμενος για περισσότερο από μισή ώρα μέχρι την επόμενη εξέταση.
- Η βρογχοδιασταλτική αγωγή συστήνεται να χορηγείται με αερόλυμα συσκευής MDI και την υποχρεωτική χρήση αεροθαλάμου ή επιστομίου μίας χρήσης. Συστήνεται να αποφεύγεται η χρήση νεφελοποιητή.
- Η δοκιμασία άσκησης/εργοσπιρομετρία και οι δοκιμασίες πρόκλησης προτείνεται να αναβάλλονται αυτή την περίοδο καθότι δημιουργούν συνθήκες διασποράς. Εφόσον κρίνονται απαραίτητες συστήνεται να διενεργούνται μετά από αρνητικό μοριακό τεστ των τελευταίων 48-72 ωρών.
- Ο ιατρός ή ο τεχνικός που διενεργεί την εξέταση θα πρέπει να βρίσκεται πάντα πίσωαπό τον εξεταζόμενο, σε απόσταση ενός μέτρου, και να φορά τον συνιστώμενο προστατευτικό εξοπλισμό. Δηλαδήασπίδα ή γυαλιά και ιατρικές μάσκες βαθμού προστασίας τουλάχιστον Ν95, KN95 ή FFP2/FFP3, γάντια,και την ανάλογη προστασία ένδυσης.
- Θα πρέπει να εφαρμόζεται υγιεινή των χεριών πριν την τοποθέτηση των γαντιών, καθώς και μετά την αφαίρεσή τους
- Όλες οι επιφάνειες του εξοπλισμού, των καθισμάτων και των λοιπών επιφανειών με τις οποίες ήλθε σε επαφή ο εξεταζόμενος πρέπει να απολυμαίνονται μετά από κάθε εξέταση χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα απολυμαντικά που συστήνει ο ΕΟΔΥ
- Τα επίπεδα επαγρύπνησης 4 & 3 της περιοχής (κόκκινο & πορτοκαλί) συστήνεται να τροποποιούν επί το αυστηρότερο κάθε προτεινόμενο μέτρο
Κρίνεται σκόπιμο να τονιστεί ότι οι παρούσες συμβουλές αποτελούν συστάσεις και δεν έχουν στόχο να υποκαταστήσουν πλήρως την κλινική σκέψη και πρακτική των θεραπόντων. Η ΕΠΕ έχει απόλυτη εμπιστοσύνη στην εμπειρία και στο αίσθημα ευθύνης των Πνευμονολόγων.
Με τιμή,
Το ΔΣ της ΕΠΕ
